عالمان و رهبران دینی که در دومین نشست علمای بالکان در ولایت ادرنه در شمال غرب تورکیه شرکت کرده بودند، بر اهمیت وحدت در جهان اسلام تأکید کردند و خواستار تلاش‌های جهانی برای پایان دادن به نسل‌کشی جاری اسرائیل در غزه شدند.
این نشست دو روزه رهبران دینی و علمای کشورهای مقدونیای شمالی، کوساوا، آلبانیا، صربستان، بوسنیا و هرزگوینا، تراکیای غربی، بلغارستان، رومانیا، اسلوونیا، مونته‌نگرو، کرواسیا و کریمیه را گرد هم آورد.
در جلسه پایانی که روز یکشنبه برگزار شد، بیانیه نهایی نشست توسط نصرالله حاجی مفتی‌اوغلو، رئیس بنیاد علمای اسلامی، قرائت گردید.
حاجی مفتی‌اوغلو گفت که شرکت‌کنندگان در مورد موضوعات مختلفی از جمله خدمات دینی، فعالیت‌های فرهنگی، چالش‌های خانواده و وحدت امت اسلامی تبادل نظر کردند و به‌ویژه به بحران انسانی جاری در غزه توجه ویژه‌ای داشتند.
بیانیه نهایی بر نیاز فوری جهان اسلام به اتخاذ ابتکارات فعال و نتیجه‌محور برای متوقف کردن نسل‌کشی که توسط اسرائیل در غزه انجام می‌شود، تأکید کرد.
حاجی مفتی‌اوغلو گفت: «با وجود اصول مندرج در اعلامیه جهانی حقوق بشر و با حمایت قدرت‌هایی که آن را امضا کرده‌اند، دولت تروریستی صهیونیستی اسرائیل بیش از دو سال است که در برابر چشمان همه بشریت در غزه نسل‌کشی میکند.»
او افزود: «در برابر این وضعیت، جهان اسلام باید گام‌های عملی بردارد و تلاش‌های خود را برای پایان دادن به این فاجعه تشدید کند.»
حاجی مفتی‌اوغلو همچنین از «ستندردهای دوگانه» بعضی ازکشورها در حالی که به حمایت از حقوق بشر متعهد شده‌اند، در برابر حملات بی‌رویه اسرائیل به غیرنظامیان، از جمله نوزادان،اطفال بیگناه، زنان و سالمندان، سکوت کرده یا حتی حمایت کرده‌اند، انتقاد کرد.
او همچنین اشاره کرد که با وجود اعلام آتش‌بس‌ها، اسرائیل به اقدامات خود در غزه ادامه می‌دهد و خواستار تقویت ابتکارات مدنی جهانی مانند «گروه کشتیهای جهانی صمود» و «گروه کشتیهای آزادی غزه» به‌صفت ابزاری برای مقاومت مسالمت‌آمیز شد.
عالمان بر حفاظت از ارزش‌های خانوادگی تأکید کردند
با پرداختن به چالش‌های اجتماعی، حاجی مفتی‌اوغلو نسبت به آنچه که او تلاش‌های جهانی برای تضعیف ارزش‌های اخلاقی و خانوادگی از طریق سیاست، قانون، اقتصاد، فرهنگ، رسانه و آموزش توصیف کرد، هشدار داد.
او گفت: «خانواده صرفاً یک قرارداد قانونی نیست، بلکه یک نهاد اخلاقی و دینی است. تلاش‌ها برای تقویت آن باید بر پایه‌های مادی و معنوی استوار باشد. در غیر این صورت، جوامع با اشغال ذهنی، بیگانگی و تفرقه مواجه خواهند شد.»
حاجی مفتی‌اوغلو بر اهمیت همبستگی میان علمای اسلامی و رهبران فکری در رسیدگی به چالش‌های پیش روی جوامع مسلمان تأکید کرد.
او گفت: «این نشست‌ها باید بیشتر برگزار شوند. به‌ویژه در بالکان، علما باید نقش فعالی در جلوگیری از تحریکات و ناآرامی‌های اجتماعی ایفا کنند. نهادهای مدنی و رسمی باید مسئولانه عمل کنند تا از وقوع حوادثی که می‌تواند به وجدان عمومی آسیب برساند، جلوگیری شود.»
دومین نشست علمای بالکان توسط ولایت ادرنه با همکاری بنیاد معمار سنان و پلاتفورم همکاری شهرهای بالکان میزبانی شد.
