پس از توافق آتش‌بس بین اسرائیل و حماس، اکنون توجه به مرحله بعدی طرح صلح بلندپروازانه معطوف شده است که هدف آن پایان دادن به جنگ وحشیانه در غزه و دستیابی به ثبات بلندمدت است.

به صفت بخشی ازتوافق آتش‌بس تاریخی که روزجمعه بین اسرائیل و حماس حاصل شد، بمباران متوقف شده و نیروهای اسرائیلی از غزه عقب‌نشینی کرده‌اند.

تاکنون، گروه مقاومت فلسطینی حماس 20 گروگان اسرائیلی را آزاد کرده است، در حالی که زندانیان و بازداشت‌شدگان فلسطینی نیزدرعوض آزاد شده‌اند. علاوه براین، پس ازدو سال جنگ ویرانگر، کمک‌های بشردوستانه بیشتری به سرزمین‌های فلسطینی رسیده است.

در یک اجلاس بین‌المللی که در شرم‌الشیخ مصر برگزار شد، رهبران تورکیه، قطر و مصر یکجابا دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، توافق آتش‌بس غزه را امضا کردند.

طرح صلح شامل چندین مرحله است که هر کدام موانع قابل توجهی برای غلبه بر آنها دارند.

این سه مرحله کرام ها اند؟

مرحله فعلی که در حال حاضر در حال اجرا است، شامل آتش‌بس متقابل، آزادی گروگان‌های اسرائیلی و زندانیان فلسطینی و افزایش دسترسی به کمک‌های بشردوستانه است. میانجیگران بین‌المللی میگویند که این مرحله در حال انجام است اما به دلیل سطح پایین اعتماد بین طرفین، همچنان شکننده است.

و اما سوالات زیادی در مورد اتفاقات بعدی باقی مانده است.

مرحله بعدی، و مسلماً دشوارترین مرحله، با هدف برچیدن زیربنا‌های نظامی گروه مقاومت فلسطینی حماس، ازجمله انبارهای راکت و تونل‌های زیرزمینی آن، انجام میشود. ممکن است به مبارزان حماس در ازای خلع سلاح، عفو یا عبور امن به خارج از کشور پیشنهاد شود.

برای جلوگیری ازخلاء قدرت، یک نیروی حافظ صلح چندملیتی، که باید شامل نیروهایی ازکشورهای عربی ومتحدان ناتو باشد، برای تأمین امنیت مناطق کلیدی و نظارت بر روند انتقال قدرت مستقر خواهد شد. انتظار می‌رود نیروهای اسرائیلی به تدریج با به دست گرفتن کنترل توسط نیروهای بین‌المللی، عقب‌نشینی کنند.

اسرائیل میخواهد ازخلع سلاح حماس اطمینان حاصل کند. از سوی دیگر، حماس خواستار خروج کامل اسرائیل از غزه و عدم اجازه از سرگیری جنگ است. حماس اظهار می‌کند که به تضمین‌های محکمی که از ترامپ مبنی بر خروج کامل دریافت کرده است، اعتماد دارد. با این حال، این امر مدت زمانی که طول خواهد کشید - هفته‌ها، ماه‌ها یا سال‌ها - مشخص نیست.

طرح 20 ماده‌ای ارائه شده توسط ترامپ، حفظ یک منطقه حائل باریک در امتداد مرز غزه توسط اسرائیل را پیش‌بینی میکرد. اسرائیل همچنین به حفظ دهلیز فیلادلفیا درمرزغزه با مصراشاره کرد. بعید است که اسرائیل تا زمان خلع سلاح حماس، از این مناطق دست بکشد.

در عین حال، باید یک دولت پس از جنگ برای جایگزینی دولت حماس تشکیل شود. بدون این مرحله، بازسازی صورت نخواهد گرفت و رنج بیش ازدو میلیون نفردرغزه ادامه خواهد یافت.

به دلیل عدم اعتماد بین طرفین، فشار مداوم از سوی ضامنان توافق بسیار مهم است. هرگونه اختلال در حل این مسائل درهم تنیده می‌تواند همه چیز را مختل کند و اسرائیل را به از سرگیری کمپاین تخریب غزه سوق دهد.

طرح 20 ماده‌ای ترامپ همچنین استقرار یک نیروی امنیتی بین‌المللی به رهبری اعراب در غزه، همراه با پولیس فلسطینی آموزش دیده توسط مصرواردن را پیشنهاد کرد. گفته شد که نیروهای اسرائیلی با استقرار نیروهای بین‌المللی از این مناطق عقب‌نشینی خواهند کرد. هنوز مشخص نیست که آیا این سیستم اجرا خواهد شد یا طرح جایگزینی مورد مذاکره قرار خواهد گرفت.

اگر خلع سلاح موفقیت‌آمیز باشد، تمرکز در مرحله سوم به بازسازی زیربناهای ویران شده غزه معطوف خواهد شد. انتظار می‌رود میلیاردها دالر کمک از سوی اهداکنندگان بین‌المللی، از جمله اتحادیه اروپا، کشورهای خلیج فارس و ایالات متحده، دریافت شود. یک دولت موقت بی‌طرف برای مدیریت بازسازی ایجاد خواهد شد ودرنهایت، اداره این سرزمین به تشکیلات خودگردان فلسطین یا یک نهاد حاکم اصلاح‌ شده که نماینده غزه و کرانه باختری است، منتقل خواهد شد.

دیدگاه‌های بعضی از بازیگران کلیدی

چهره‌های کلیدی عرصه بین‌المللی نظرات خود را در مورد آتش‌بس شکننده و مراحل طرح صلح ابراز کردند. مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا، اظهار داشت که چالش‌های تازه از زمانی که مرحله اول آتش‌بس آغاز شد، بمیان آمده است. بنیامین نتانیاهوی قاتل و رهبر نسل‌کشی، تعهد خود را به امنیت تکرار کرد اما اصرار داشت که حماس برای ادامه صلح باید خلع سلاح شود. با این حال، حماس آتش‌بس را پذیرفت اما خواستار «حقوق فلسطینیان و ادامه هوشیاری» شد.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور تورکیه، اظهار داشت که صلح پایداردرغزه تنها از طریق راه حل دو کشوری قابل دستیابی است. اردوغان بر لزوم رسیدن کمک‌های بشردوستانه بدون وقفه به غزه و آغاز فوری بازسازی تأکید کرد. عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر، خطاب به رهبران جهان در اجلاس شرم‌الشیخ اظهار داشت که پیشنهاد ترامپ «آخرین فرصت» برای منطقه است. در همین حال، آنتونیو گوترش، منشی عمومی سازمان ملل متحد، در بیانیه‌ای که از طریق سخنگوی خود منتشر کرد، خواستار تحویل فوری و بدون مانع کمک‌های بشردوستانه به غزه شد و اظهار داشت که «جنگ باید به طور کامل و فوری متوقف شود.» او همچنین آتش‌بس را به از سرگیری یک روند سیاسی معتبر به سوی راه‌حل دو کشوری مرتبط دانست.

دولت آینده ای فلسطین

طرح صلح فعلی تا حد زیادی بر آتش‌بس و ثبات تمرکز دارد، اما تا حد زیادی مسائل کلیدی مانند تأسیس کشور فلسطین و مذاکرات نهایی وضعیت در فعلی نادیده نادیده گرفته میشود. بسیاری از کارشناسان این برخورد مرحله‌ای را گام اولیه ضروری برای احیای مذاکرات راه‌حل دو کشوری می‌دانند که مدت‌هاست متوقف شده است. با این حال، به دلیل اختلافات سیاسی مداوم و پیچیدگی‌های منطقوی، عدم قاطعیت در مورد چگونگی و زمان تأسیس یک کشور کاملاً مستقل فلسطینی همچنان ادامه دارد.

منتقدان این طرح هشدارمیدهند که خلع سلاح حماس ممکن است غیرواقعی باشد، در حالی که نگرانی‌هایی نیز در مورد اینکه آیا مردم غزه یک قدرت تحمیل شده خارجی را خواهند پذیرفت یا خیر، وجود دارد. تأمین مالی و هماهنگی، و همچنین خطر تکرار خشونت، همچنان نگرانی‌های اصلی هستند.

با وجود عدم قاطعیت‌ها، بازیگران بین‌المللی این شیوه ای برخورد مرحله‌ای را بهترین فرصت در سالهای اخیر برای ایجاد ثبات در غزه و پایان دادن به چرخه جنگ و بحران انسانی می‌دانند.

آیا صلح ، دائمی خواهد بود؟

بسیاری از فلسطینی‌ها نگرانند که اسرائیل هرگونه شکست در مذاکرات را به صفت فرصتی برای از سرگیری حملات خود تلقی خواهد کرد. نتانیاهو ومتحدان تندرو اواز ماه‌هابدینطرف در مورد اینکه،« کنترل امنیتی مستقیم و بلندمدت بر غزه را حفظ خواهند کرد و تخلیه «داوطلبانه» جمعیت فلسطینی را درنظرمیگیرند اصرار میکنند.» و اکثریت مردم در غزه نیزمعتقدند که این هدف نهایی اسرائیل است.